در هفته‌های اخیر شاهد کمبود لاستیک در بازار بوده‌ایم، کمبودی که در نهایت به افزایش قیمت لاستیک در بازار آزاد منجر شده است.

این روزها به سبب افزایش قیمت و کاهش آن، بار دیگر توزیع لاستیک دولتی در بازار آغاز شده و شاهد هستیم که تارنماهایی نیز برای خرید لاستیک دولتی معرفی شیده است.
رویه‌ای که مسبوق به سابقه بوده و درگذشته نیز شاهد چنین اقدامی بوده‌ایم، در واقع به سبب قیمت‌گذاری دستوری و نبود نظارت دولت در بازار، نرخ‌های چندگانه‌ای شکل‌گرفته است، چندنرخی بودن سبب شده که سودجویان با خرید لاستیک در بازار، آن را ذخیره‌سازی کرده و با قیمت بالاتر به مردم به فروش برسانند.
همچنین قیمت‌گذاری دستوری موجب شده که نرخ تولیدکننده با نرخ صادراتی دارای تفاوت فاحش باشد، در واقع سودجویان، لاستیک را با قیمت کمتر و به‌صورت ریالی از بازار خریداری و آن را به کشورهای همسایه قاچاق کنند.
از سوی دیگر هزینه‌های تولید در سال جاری افزایش پیدا کرده است و دولت با بهانه حمایت از مصرف‌کننده نباید تولیدکننده را تحت‌فشار قرار دهد؛ بی‌تردید فشار به تولیدکننده منجر به کاهش ظرفیت واحدهای تولیدی و در نهایت کمبود کالا در بازار خواهد شد. کمبودی که در نهایت دولت را مجبور به واردات خواهد کرد و در شرایط فعلی که باید مدیریت ارزی صورت گیرد، این اقدام ضرر جبران‌ناپذیری به اقتصاد ایران وارد می‌کند.

سود دلال، زیان تولیدکننده و سرگردانی مصرف‌کننده
محمدرضا گنجی، مؤسس و رئیس هیات‌مدیره انجمن زنجیره ارزش لاستیک گفت: به دلیل قیمت‌گذاری دستوری، تولیدکنندگان با مشکلات متعددی مواجه هستند و زیان تولید در حال افزایش است.
او ادامه داد: قیمت‌گذاری دستوری سبب شده است که در برخی از موارد بین نرخ تولیدکننده و توزیع‌کننده شاهد تفاوت ۱۰۰ درصدی باشیم، به‌عنوان نمونه تولیدکننده، لاستیک پراید را هر جفت حدود یک میلیون تومان عرضه می‌کند، اما مصرف‌کننده واقعی آن را دو میلیون تومان تهیه می‌کند، به عبارتی شاهد سود بیش از ۱۰۰ درصدی دلالان در بازار هستیم.
به گفته گنجی، توزیع‌کنندگان تایر را با قیمت بالاتر به فروش می‌رسانند، وی افزود: به سبب تفاوت بسیار بالای قیمت تولید و توزیع، شاهد قاچاق لاستیک به کشورهای همسایه هستیم، این در حالی بوده که تولیدکننده قادر به صادرات نیست.

قاچاق لاستیک به سبب قیمت‌گذاری دستوری
مؤسس و رئیس هیئت‌مدیره انجمن زنجیره ارزش لاستیک در خصوص علت قاچاق لاستیک گفت: دلالان لاستیک را در بازار با نرخی کمتر از قیمت تولیدکننده خریداری می‌کنند، به‌عنوان نمونه تولیدکننده باید هر تایر را ۲۵ دلار صادر کند؛ ولی دلال همان تایر را به‌صورت ریالی در بازار خریداری می‌کند، به سبب قیمت‌گذاری دستوری و ارزان‌بودن لاستیک، دلال قادر است همان لاستیک را با نرخ ۲۰ دلار به فروش برساند.
گنجی از  افزایش نیافتن قیمت در سال ۱۴۰۱ خبر داد و گفت: در سال جاری هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشته‌ایم و تولیدکننده با وجود ضرر، تولید خود را کاهش نداده است، بااین‌وجود ادامه روند فعلی، تعطیلی واحدهای تولیدی به سبب زیان فاحش دور از انتظار نیست.
او ادامه داد: میزان ظرفیت تولید تایر در ایران حدود ۳۰۰ هزار تن است و اگر حمایت از صنعت لاستیک صورت گیرد، بیش از ۹۰ درصد بازار تأمین خواهد شد.

ستاد تنظیم بازار تصمیم نمی‌گیرد
مؤسس و رئیس هیئت‌مدیره انجمن زنجیره ارزش لاستیک گفت: از مدت‌های پیش درخواست افزایش قیمت لاستیک به ستاد تنظیم بازار ارائه شده است، اما تا به امروز تصمیم‌گیری در این زمینه صورت نگرفته است.

افزایش هزینه تأمین لاستیک در صورت کاهش تولید
او تأکید کرد: هزینه‌های تولید نسبت به گذشته رشد داشته است، در حال حاضر دولت برای یک کیلوگرم تایر، یک دلار ارز اختصاص می‌دهد، درصورتی‌که تولید کاهش یابد دولت باید برای واردات هر کیلوگرم لاستیک بین ۳-۶ دلار ارز اختصاص دهد.
گنجی اعلام کرد: افزایش قیمت حق تولیدکننده است و عدم حمایت از این صنعت سبب خواهد شد که با کاهش تولید، دولت مجبور به واردات تایر شود و در نتیجه خروج ارز از کشور را شاهد باشیم.

کمبود و کاهش عرضه
در روزهای اخیر شاهد کمبود عرضه تایر (لاستیک) در بازار هستیم، موضوعی که درگذشته نیز مشاهده شده بود.
مطابق آمارهای رسمی تایرسازان داخلی، ۲۵۹ هزار تن انواع تایر خودروهای سواری، وانتی، باری و اتوبوسی، کشاورزی و ماشین‌آلات راه‌سازی و صنعتی را در سال ۱۴۰۰ تولید کردند. همچنین تولیدکنندگان تایر از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه، ۱۹۶ هزار تن انواع تایر خودروهای سواری، وانتی، اتوبوسی، کشاورزی، راه‌سازی و صنعتی تولید کردند.
اما این آمار نسبت به سال گذشته، رشد یک‌درصدی را نشان می‌دهد درواقع این میزان تولید شامل ۱۸ میلیون و ۴۲۰ هزار و ۸۷۶ حلقه تایر است که از این نظر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲ درصد رشد داشته است.
با وجود این رشد، اما شاهد شرایطی عجیبی در بازار تایر هستیم، شرایطی که حتی تارنماهای معرفی شده برای فروش تایر هم نتوانسته است مشکل را حل کند.